ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΛΥΔΩΝΑ

Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Αιτωλοακαρνανίας, η οποία είναι συνδεδεμένη με σημαντικούς μυθολογικούς κύκλους, με κυριότερο αυτό του Καλυδώνιου Κάπρου. Από την Ιλιάδα είναι γνωστή για τη συμμετοχή της στην Τρωϊκή Εκστρατεία.

  Η θέση της πόλης έχει ταυτιστεί με ασφάλεια στο Κάστρο του Κουρταγά κοντά στο Ευηνοχώρι, στη δυτική όχθη του Εύηνου, σε σημείο σημαντικό για τον έλεγχο των χερσαίων περασμάτων.
Η πρώιμη εγκατάσταση στην περιοχή υποδηλώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία ανάγονται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, ενώ η κατοίκηση φαίνεται ότι συνεχίστηκε σε όλη την εποχή του Χαλκού, αλλά και τους Σκοτεινούς αιώνες. Μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου πέρασε στα χέρια των Αχαιών, ως τη μάχη των Λεύκτρων, οπότε κυριεύθηκε από τους Σπαρτιάτες. Η Καλυδώνα ερημώθηκε οριστικά στα χρόνια του Αυγούστου, όταν ο πληθυσμός της μεταφέρθηκε στη Νικόπολη.
Η πόλη των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων ήταν οχυρωμένη με τετράπλευρο περίβολο που περιέκλειε διαδοχικούς λόφους. Στο βορειότερο τμήμα σχηματιζόταν ακρόπολη, που χωριζόταν με διατείχισμα από τον υπόλοιπο περίβολο. Η κύρια πύλη βρισκόταν στο νότιο τείχος, ενώ υπήρχαν και πέντε ακόμα μικρότερες είσοδοι σε άλλα σημεία του περιβόλου.
Σημαντικά δημόσια κτίρια έχουν ανασκαφεί στο δυτικό τμήμα της πόλης, εκτός των τειχών. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι το Λάφριο ή Λαφριαίο και το Ηρώο. Το θέατρο της αρχαίας πόλης βρισκόταν πλησίον της σημερινής εθνικής οδού και είχε σειρές εδωλίων διατεταγμένες σε σχήμα Π. Η ανασκαφή του μνημείου, το οποίο είχε εντοπιστεί από τη δεκαετία του 70 και είχε θεωρηθεί ως βουλευτήριο, βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη στο πλαίσιο ελληνο-δανικής έρευνας.